Fait accompli: roeien is een buitensport. Dat wordt altijd gezegd als de eerlijkheid van een roeibaan in het geding is. Alsof het nu eenmaal een voldongen feit is dat er kansongelijkheid bestaat als de wind waait, er vervolgens boeiverschillen ontstaan en er verder niets meer aan kan worden gedaan. Oud olympisch kampioen Henk-Jan Zwolle maakt deel uit van het fairness-comité van de internationale roeifederatie World Rowing en waakt in Parijs voor een zo eerlijk mogelijk verloop van de aanstaande Olympische Spelen. Waar dat kan wordt er ingegrepen.
Doe mee aan de NLroeiToto! Donateur of (nog) niet? Iedereen kan tot vanavond 23.59 u meedoen. Vul hier jouw voorspelling in!
“Bij alle Olympische Spelen die ik heb meegemaakt was er minstens één dag waarbij het hard waaide of zelfs stormde. Alleen in 1992 op de baan van Banyoles bij de spelen van Barcelona was dat niet het geval. En je weet het: als het heel hard waait, kunnen er soms significante boeiverschillen ontstaan. Aan de ene kant van de baan is er bijvoorbeeld luwte en aan de andere kant volop tegenwind of juist wind mee”, schetste Zwolle.
Golfdemper
De baan in Parijs is verre van ongevoelig voor weersinvloeden. Richting de finish loopt het meertje breed uit, waardoor de wind de kans krijgt flinke golven op te bouwen. “Daaraan is wat gedaan. Net zoals in Rio is er aan brede kant van de wedstrijdbaan een drijvende buis neergelegd, waardoor de wind geen vrij spel heeft en opbouw van de golven vanaf die kant overal gelijk is. Die opblaasbare buizen liggen ver genoeg van de buitenste baan af, om ervoor te zorgen dat die dingen zelf geen baanverschillen veroorzaken. Maar wat voor maatregelen je ook neemt, het weer valt niet te beïnvloeden. Alle Nederlandse roeiers kennen de problematiek van de Bosbaan en de Willem-Alexanderbaan, en eigenlijk is het overal in Noordwest-Europa hetzelfde. Het waait hier in dit deel van de wereld vaak, alle roei-accommodaties zijn daar gevoelig voor.”
Zwolle is straks in Parijs erbij om samen met zijn twee comitéleden de wedstrijdorganisatie te adviseren over te nemen maatregelen. “We hebben grofweg vier mogelijkheden: het tijdstip van de wedstrijden veranderen, timetrials, het waaiersysteem of zelfs ronden overslaan. En ze hebben allemaal haken en ogen. Het programma van de spelen is verre van flexibel. Je kunt niet gemakkelijk uitwijken. Bedenk alleen al wat dat betekent voor de tienduizenden toeschouwers, transport van atleten, de vele vrijwilligers, televisie-uitzendingen, veiligheidsmaatregelen en noem maar op. Bovendien wordt de baan in de week ná het roeitoernooi in gebruik genomen door de kanoërs, dus heb je geen mogelijkheid om uit te lopen. Hoe dan ook staat er enorm veel druk op het olympische evenement. Vele sportfederaties halen eens in de vier jaar daar het gros van hun inkomsten uit.”
Waaier
Schuiven met aanvangstijden is dus vrijwel niet te doen. “Helaas is dat de realiteit. Ik weet nog goed dat ik in 2012 tijdens de Olympische Spelen van Londen een paar minuten voor een start, ben gebeld door een Nederlandse coach. Hij zei ‘het is nu oneerlijk, je moet de wedstrijden stilleggen’. Ik snapte zijn noodkreet, maar dat gaat gewoon niet. Dat gebeurt alleen bij gevaarlijke situaties zoals dreigend onweer. Wat wel kan is schuiven met de boei-indeling volgens het waaier-principe. De snellere ploegen worden dan op de betere banen gelegd. Dat is misschien niet een heel bevredigende oplossing, maar wel de meest faire dat je op zo’n moment kunt toepassen.”
Hij hoopt op een ding, dat het olympisch roeitoernooi niet met harde wind van start gaat. “Dan moeten we beginnen met time-trials of net zo lang wachten tot het weer beter is. Indelen op grond van prestaties uit het recente verleden kan niet. De ‘seeding’ zoals dat heet, wordt alleen gebruikt om de betere ploegen uit elkaar te halen voor de heats. Zou je wel met oneerlijke heats beginnen dan kun je daarna de waaiermaatregel niet meer toepassen. Dat zou het effect van de heat alleen maar versterken. Sommige ploegen worden bijvoorbeeld misschien onterecht tot een herkansingsronde gedwongen. Andere ploegen komen steeds op de gunstige banen terecht. Een time-trial zal op Olympisch niveau niet gauw gebeuren omdat de televisie dat niet wil uitzenden.”
Realisme
Zwolle is een realist, hij maakt het niet mooier dan dat het is. Maar hij relativeert ook. “World Rowing beschikt over instrumenten waarmee wind, stroming en golfslag wordt gemeten. Met die meetboeien brengen we in kaart wat de verschillen op de banen zijn. Die vallen over het algemeen mee. En dat geldt ook voor de Bosbaan. Arnoud Greidanus heeft een wiskundig model van de Bosbaan gemaakt en gaat dat binnenkort valideren met uitgebreide metingen zoals ook al op NLroei is gemeld. Het is goed dat de uitkomsten van onze metingen met zes boeien daarbij ook worden gebruikt, dit mede met het oog op de WK van 2026 die op de Bosbaan wordt georganiseerd. Het gezegde meten is weten gaat ook hier op. Wat belangrijk is voor alle roeiers die meedoen aan deze Olympische Spelen: laat je niet demoraliseren door al dan niet vermeende boeiverschillen. Als je de beste bent, zul je ook winnen.”
