Bij de Olympische Spelen van Parijs in 1924 werden voor het eerst herkansingen bij roeiwedstrijden ingevoerd en sindsdien is het een vast onderdeel van grote internationale toernooien. Het systeem werd geïntroduceerd om deelnemers een eerlijke extra kans te geven om zich te kwalificeren voor de volgende ronde. Honderd jaar later – wederom bij de Olympische Spelen van Parijs – zijn voor het laatst herkansingen gevaren, zo bleek achteraf. Want World Rowing kondigde eerder deze maand aan herkansingen te willen schrappen. Het congres van de roeifederatie ging ermee akkoord.
De belangrijkste architect achter deze ingrijpende wijziging is Henk-Jan Zwolle. De Olympisch kampioen met de Holland Acht in 1996 is sinds begin dit jaar voorzitter van de Competitive Rowing Commission van World Rowing, waarvan hij sinds 2008 lid is.
Voluit
“Directe aanleiding is dat bij wereldbekers te weinig deelnemers zijn voor een goed gevuld volwaardig programma. Uit de evaluatie met alle betrokkenen kwam naar voren dat organisatoren, nationale bonden en media een korter programma willen om kosten te besparen. De teams willen daarnaast ook betere mogelijkheden hebben om dubbel te starten. Door alle herkansingen te schrappen komen we aan die wensen tegemoet. Het belangrijke principe voor deze verandering is dat je wordt beloond als je het beter doet dan je tegenstanders. In het systeem met herkansingen konden met name de betere ploegen in de voorronden rustig aan doen. Bijkomend voordeel van dit nieuwe systeem is dat je meer races krijgt met zes boten”, zo legt Zwolle uit.
In het nieuwe promotiesysteem gaan de eerste twee gefinishte boten altijd door naar de volgende ronde. Bij twaalf boten gaan vier boten door naar de finale aangevuld met de twee tijdsnelsten uit de beide voorwedstrijden. Bij achttien boten gaat uit elke race opnieuw de als eerste en tweede gefinishte boten door naar de halve finale plus de zes tijdsnelsten. Met dit systeem worden roeiers gedwongen elke race voluit te gaan.
Drie medailles
“Zo spaar je veel races uit. Bij een vol veld van vijftig skiffeurs heb je twintig wedstrijden nodig om tot een eindresultaat te komen. Over een heel wereldkampioenschap scheelt het ongeveer tweeënhalve dag aan wedstrijden. Velden met maximaal twaalf boten kun je in twee dagen afwerken. Eén dag voorwedstrijden en de volgende dag de finale. Dat geeft ook betere mogelijkheden om dubbel te starten. Voor de WK van volgend jaar in Amsterdam zijn we aan het kijken wat het meest ideale programma is met dit promotiesysteem. Daarnaast is het verzoek gedaan aan het IOC om bij de Olympische Spelen met een mixedacht te starten. De voorwaarde daarbij is dat de roeiers in die acht minimaal een wedstrijd gestart zijn. Deze boot zou dan toegevoegd kunnen worden op de laatste dag van het programma. In theorie kun je dan als roeier drie olympische medailles winnen in één toernooi.’’
Met het schrappen van herkansingen lijkt voorbij te worden gegaan aan de ervaring dat roeibanen oneerlijk kunnen zijn door wind of stroming en ook tussen de races kan het weerbeeld soms snel veranderen. “Van de afgelopen tien jaar hebben we onderzocht bij alle internationale wedstrijden wat het effect zou zijn. Daaruit bleek dat 94 procent van alle ploegen ook met dit nieuwe promotiesysteem in de volgende ronde zouden komen. Van de 6 procent die niet de volgende ronde zou hebben bereikt, vermoeden we dat de helft strategisch heeft geroeid. En vergeet niet, de nummers één en twee van een race zijn ook in het nieuwe systeem altijd beschermd.”
Artiesten
Zwolle weet veel van oneerlijkheidspreventie. “Het fairness-principe is ook veel verder ontwikkeld dan een paar jaar geleden. We gaan dus niet wachten tot er oneerlijke omstandigheden zijn. We kunnen tijdig ingrijpen door de race uit te stellen of een andere maatregel nemen en daarmee zoveel mogelijk voorkomen dat ploegen geen gelijke kansen hebben. Het zal nooit helemaal perfect zijn”, stelt hij.
Je moet in het nieuwe systeem scherp zijn in de heat. “Dat maakt het een leukere wedstrijd voor het publiek. Het is een andere manier van denken. De denkwijze was dat de roeier heilig is en dat we daar alles voor moeten doen. Dat we die moeten pamperen, want het is erg zielig als er iets niet goed gaat. De beweging is nu dat het geen mensen zijn die we moeten beschermen, maar het zijn artiesten die onze sport moet redden om er iets moois van te maken. TV is niet geïnteresseerd in roeien omdat roeien alleen maar geïnteresseerd is in roeiers en niet in het publiek. We denken met de wijziging van het promotiesysteem het roeien interessanter te maken en dat het leuker is om naar te kijken. Dat er een verhaal te vertellen is’’, aldus Zwolle.
Jurycommissie
“Wij hoeven World Rowing niet te volgen en kunnen ons eigen ding blijven doen. Maar over het algemeen volgen we de reglementen van World Rowing”, reageert Arjon Pals desgevraagd. Hij is lid van de KNRB-jurycommissie en kwam namens Nederland als kamprechter in actie bij de Olympische Spelen in Parijs.
Het schrappen van de herkansingen begrijpt hij wel. “Voor niet-roeiers is het systeem van herkansingen moeilijk te volgen en zij vinden het ook merkwaardig dat de ploegen die het slechtste zijn, het vaakst over de baan gaan in een toernooi. Daarbij is het ook zo dat de tijd snelste bij de Varsity nog nooit de finale heeft gewonnen. Uitgangspunt is natuurlijk wel dat het eerlijke wedstrijden moeten zijn. Dat betekent mogelijk eerder een timetrial”, aldus Pals.
NKherkansingen
De impact voor de Nederlandse wedstrijden is gering. Alleen bij de nationale kampioenschappen en bij de Holland Beker worden herkansingen gevaren. “De timing is behoorlijk onfortuinlijk. De Hollandia heeft dit jaar voor de nationale kampioenschappen bij de eliteskiff juist een extra herkansingsronde ingevoerd zodat er meer mensen kunnen roeien. Op deze korte termijn gaan we niets veranderen aan de promotieschema’s. Wat we volgend jaar gaan doen, bepalen we later’’, stelt Pals.
Opmerkelijk is dat atletiek bij de Olympische Spelen van Parijs juist op een aantal onderdelen herkansingen heeft ingevoerd. ,,Na overleg met de atleten en de uitzendgerechtigden geloven we dat dit een vernieuwing is die de kwalificatie van atleten duidelijker maakt. De herkansingsronde zal de sport meer aandacht geven tijdens de Olympische Spelen en wordt heel zorgvuldig ingepland, zodat ieder nummer op het programma genoeg aandacht houdt’’, zo verklaarde Sebastian Coe – voorzitter van World Athletics – de introductie van herkansingen op alle loopnummers van de 200 meter tot en met de 1.500 meter. Het is nog niet zeker of in 2028 ook weer herkansingen op het programma staan bij atletiek. Daar gaat de discussie over het belang van eerlijkheid en gelijke kansen en over de praktische uitvoerbaarheid en de impact op atleten.
