Je moet er maar zin in hebben. Vertrouwenscontactpersoon zijn. Meestal gaat het niet om de fraaiste zaken waarvan mensen je deelgenoot maken. Pieta van Dishoeck was het binnen de Nederlandse roeisport niettemin acht jaar lang. Zij nam recent afscheid als ‘VCP’ van de KNRB. NLroei blikt met haar terug op die periode.
“Er is veel veranderd”, trapt Van Dishoeck af. “Vooral het bewustzijn binnen de maatschappij en dus ook binnen de roeigemeenschap is vergroot als het gaat om ongewenst en gewenst gedrag. Ik heb niet per se de illusie dat er nu minder dingen gebeuren die niet door de beugel kunnen, maar we realiseren ons wel sneller dat bepaald gedrag niet normaal is, kwetsend kan zijn en dat je daar iets aan kan doen.”
Commissie De Vries
Het rapport van een commissie onder voorzitterschap van Klaas de Vries die namens sportkoepel NOCNSF onderzoek deed naar seksuele intimidatie en misbruik binnen de sportwereld, liet eind 2017 veel stof opwaaien. En de impact van de #metoo-beweging uit de Verenigde Staten was ook in Nederland groot, vooral toen binnen de Nederlandse televisiewereld programma’s als The Voice en De Wereld Draait Door in opspraak raakten.
“De grootste verandering die plaatsvond in de jaren dat ik vertrouwenscontactpersooon was, is dat mensen binnen de verenigingen inmiddels gemakkelijker melding kunnen maken van misstanden, doordat zij wisten bij wie ze terecht konden. En dat de vertrouwenspersonen die bij de verenigingen de meldingen binnen kregen, beter weten hoe ze daarmee om kunnen gaan en een actievere rol hebben. Ik heb met bewondering gekeken hoe jonge bestuurders heel lastige zaken op een professionele manier oppakten, met oog voor slachtoffer én dader. Ik hoop er een steentje aan bij te hebben gedragen, door bereikbaar te zijn voor advies en soms gewoon een luisterend oor”, aldus Van Dishoeck. Volgens haar moet bij dit soort kwesties de rol van oud-leden waarop een studentenbesturen terug kunnen vallen niet worden onderschat.
Blaiming
“De congresdagen van de NSRF en de KNRB waren goede infomomenten om te ervaren en te zien hoe men met ongewenst gedrag binnen verenigingen omging. De professionaliteit is absoluut toegenomen, de bestuurders nemen het onderwerp serieus. Soms lopen we ook nog tegen oude opvattingen en victim blaiming aan. Machtsverschillen worden nogal eens onderschat, men snapt eenvoudig niet dat coaches door hun hiërarchische positie lastig te benaderen zijn. En men heeft niet door hoe moeilijk het is voor slachtoffers om hun bezwaar te maken. Vaak wordt de toegankelijkheid van hoger geplaatsten overschat en tegelijkertijd onderschat men de drempels die iemand over moet om iets aan de orde te stellen. Kortom, we zijn er nog niet.”
Er zijn naast seksueel misbruik flink wat vormen van ongewenst gedrag. “Je hebt ook ‘gewoon’ ongewenst gedrag: machtsmisbruik, beledigen, intimidatie, negeren, kwetsen, pesten enzovoort. Woorden als ‘Doe even normaal joh’ mogen best nog vaker vallen. Ik heb meerdere meldingen gekregen waarbij er al langere tijd, ook voor omstanders, duidelijk was dat er dingen gebeurden die niet okay waren, maar waarbij iedereen zijn mond hield of gedrag bagatelliseerde. Erkennen dat er onwenselijke dingen gebeuren of de confrontatie aangaan kan kennelijk lastig zijn.
Pikorde
Klinisch psycholoog Van Dishoeck heeft oog voor de menselijke verhoudingen en kwetsbaarheden. Roeiers en roeisters staan in ‘de pikorde’ onderaan, maar ook coaches en bestuurders zijn zeker niet onkwetsbaar. Zij kunnen worden beticht van machtsmisbruik wanneer er onpopulaire beslissingen moeten worden genomen. En uiteindelijk ontstaat er zo een situatie waarin niemand zich veilig voelt en de term ‘onveiligheid’ alles lam legt. De oplossing ligt zoals ik het zie vooral in transparantie en duidelijke afbakening van rollen. Ga met elkaar in gesprek, durf eerlijk te zijn en stap over de angst voor confrontatie heen. Het probleem wordt alleen maar groter er geen context ontstaat waarin van fouten geleerd kan en mag worden.”
Zij heeft ook goede herinneringen. “Wat ik het mooie van mijn werk als VCP-er vond is dat ik voor een aantal mensen wat hebben kunnen betekenen. Een voorbeeld? Ik heb eraan bijgedragen dat een jonge student zijn excuses heeft aangeboden aan de studente die hem confronteerde met haar verkrachting door hem. Het bestuur pakte de melding goed en snel op. Ik heb bewondering voor het slachtoffer, dat zij de melding deed en het gesprek en de confrontatie durfde aan te gaan. En het was goed van de dader die zijn fout erkende en door het stof ging. Zo hebben ze allebei dat wat er is voorgevallen kunnen verwerken. Zoiets geeft voldoening.”
Pieta van Dishoeck blijft professioneel betrokken binnen de sportwereld. Zij werkt parttime als klinisch psycholoog bij NOCNSF. Bij de KNRB kun je nu terecht bij Tessa Knaven, Liesbeth Foppen, Erik Bijl en Maarten van Veen. Hier staan hun contactgegevens.
